ฮีตสิบสอง

คือประเพณีที่ถือปฏิบัติตามเดือนทางจันทรคติทั้งสิบสองเดือนที่เกี่ยวเนื่องกับหลักทางพุทธศาสนา ความเชื่อ และวิถีชีวิตทางเกษตรกรรม ซึ่งชาวอีสานยึดถือปฏิบัติกันมาแต่โบราณในแต่ละเดือน เพื่อให้เกิดสิริมงคลในการดำรงชีวิต ชาวขอนแก่นให้ความสำคัญกับประเพณีฮีตสิบสองเป็นอย่างมาก จึงให้ยึดถือปฏิบัติมาอย่างสม่ำเสมอ

ฮีตที่ 1 บุญเข้ากรรม ชาวบานจะนำอาหารคาวหวานไปถวายในช่วงพระสงฆ์เข้าปริวาสกรรม เพื่อออกจากอาบัติสังฆาทิเสส

ฮีตที่ 2 บุญคูนลาน หลังจากนวดข้าวกองเป็นกุ้มข้าวแล้ว จะนิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์เลี้ยงพระที่ลานนวดข้าว พระสงฆ์ประพรมน้ำพระพุทธมนต์ให้แก่กุ้มข้าว และผู้ที่มาร่วมงาน

ฮีตที่ 3 บุญข้าวจี่ ชาวบ้านจี่ข้าวจี่ เพื่อนำมาตักบาตรข้าวจี่ร่วมกันที่วัด หลังจากนั้นจะฟังเทศน์อานิสงส์การทำบุญข้าวจี่

ฮีตที่ 4 บุญผะเหวด ประชาชนเข้าวัดฟังเทศน์เรื่องพระเวสสันดรชาดกทั้ง 13 กัณฑ์ให้จบภายในหนึ่งวัน เพื่อจะได้บุญมาก

ฮีตที่ 5 บุญฮดสรงหรือบุญสงกรานต์ ชาวบ้านจะนำน้ำอบน้ำหอม มาสรงน้ำพระพุทธรูปและภิกษุสงฆ์ แล้วสรงน้ำผู้เฒ่าผู้แก่รับศีล รับพร

---

ฮีตที่ 6 บุญบั้งไฟ ชาวบ้านช่วยกันทำบั้งไฟนำไปจุดบูชาพญาแถนเพื่อให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล

---

 

ฮีตที่ 7 บุญซำฮะ ชาวบ้านจะร่วมกันทำบุญชำระจิตใจและบ้านเรือที่อยู่อาศัยให้สะอาดและทำพิธีขับไล่เสนียดจัญไร เพื่อความร่มเย็นเป็นสุขของหมู่บ้าน

---

ฮีตที่ 8 บุญเข้าพรรษา ชาวบ้านช่วยกันหล่อเทียนพรรษา นำไปถวายพระสงฆ์ เพื่อใช้ในพรรษา ตอนค่ำจะเวียนเทียนในวันอาสาฬหบูชา วันรุ่งขึ้นพระสงฆ์อธิษฐานเข้าพรรษา

---

ฮีตที่ 9 บุญข้าวประดับดิน ชาวบ้านนำข้าวปลาอาหารคาวหวาน หมากพลู บุหรี่อย่างละเล็กละน้อย ห่อด้วยใบตองไปวางไว้ตามโคนต้อไม้รอบ ๆ วัดก่อนสว่างเพื่อให้ญาติที่น้องผู้ล่วงลับ

---

ฮีตที่ 10 บุญข้าวสาก ชาวบ้านจัดเตรียมสำหรับอาหานำไปวัดโดยจะเขียนชื่อเจ้าของเพื่อให้พระสงฆ์จับสลากแล้วนำไปถวายตามสลาก อุทิศส่วนกุศลให้ญาติผู้ล่วงลับอีกส่วนหนึ่งเตรียมห่ออาหารไปยาย (วาง) ในวัดและในที่นาของตัวเอง เพื่อความอุดมสมบูรณ์ของข้าวกล้า

---

 

ฮีตที่ 11 บุญออกพรรษา ชาวบ้านจะทำบุญจุดประทีปโคมไฟหรือดอกเผิ่ง (ปราสาทผึ้ง) บูชาพระพุทธบาท ส่วนพระสงฆ์ ปวารณาออกพรรษา

---

 

ฮีตที่ 12 บุญกฐิน ชาวบ้านนำผ้ากฐินไปถวายพระที่จำพรรษาครบไตรมาสที่วัดเพื่ออานิสงส์กฐิน ภายในหนึ่งเดือนหลังจากออกพรรษา

---

เนื้อหาที่เกี่ยวข้อง
⇒ ฮีตสิบสอง คลองสิบสี่
⇒ ประเพณีไทย
⇒ฮีตสิบสอง (ประเพณีสองสองเดือน)
⇒ ฮีตสองสองคลองสิบสี่

 

---

 แหล่งอ้างอิง

วิโรจน์ มังคละมณี, สันต์ชัย ประชาวรากุล, จักรพงษ์ น้อยเปรม, แหลมทอง ร่มสนธิ์ และ มยุรี งามวงษ์.  (2549).  ขอนแก่นแกนอีสาน.  ขอนแก่น: โรงพิมพ์ประสานมิตร.
สุรางค์ศรี อรุณโน, ลัญญาภรณ์ จันทร์เพ็ญมงคล และ ชนกมาส สุจจะชารี.  (ม.ป.ท.).  ฮีตสิบสองคองสิบสี่ประเพณีไทย.  ค้นจาก  http://www.thaigoodview.com/library/contest2551/social04/17/heat12kong14/index.html