คำว่า รู้ธรรม ๘ ประการนั้น คืออย่างไร
 

 คำว่า รู้ธรรม ๘ ประการนั้น คือดังนี้
                  ๑. รู้บุพพกิจ ๗ คือ รู้จักซักผ้า กะผ้า ย้อมผ้า ฯ ปัจจุบันนี้ เหลือข้อ ๗ ข้อเดียว ได้แก่ ทำกัปปะ คือ พินทุ เท่านั้น ซึ่งวิธีการพินทุผ้า  คือการจุด ด้วยปากกาลงในผ้าจีวร  สังฆาฏิ สบง และอังสะ เป็นการทำผ้าให้มีตำหนิให้เป็นผ้าที่ถูกใช้แล้ว
 
                 ๒. รู้จักถอนไตรจีวร
                    วิธีทำ
                    - ให้เอาจีวรมาวางใส่ตัก หรือข้าง ๆ หัวเข่า เอาจีวรเก่าที่ห่มอยู่ โดยจับที่ชายจีวรเก่า ไปวางทับชายจีวรใหม่ แล้วเอามือลูบจากจีวรเก่าลงไปหาจีวรใหม่ ลูบหลายครั้ง พร้อมเปล่งวาจาด้วย ดังนี้
                      ๑. ตั้ง นโม ๓ จบ
                      ๒. กล่าวว่า "อิมัง จีวรัง ปัจจุทธรามิ" พร้อมลูบไป
                         "ทุติยัมปิ อิมัง จีวรัง ปัจจุทธรามิ" ลูบไป
                         "ตติยัมปิ อิมัง จีวรัง ปัจจุทธรามิ" ลูบไปด้วย
                         เสร็จ
 
                  ๓. รู้จักอธิษฐานจีวร
                    เมื่อถอนจีวรเก่าใส่จีวรใหม่แล้ว ก็ยกเอาจีวรใหม่ใส่ในวงแขน นั่งกระโหย่ง ประณมมือ ท่ามกลางคณะพระสงฆ์แล้วเปล่งวาจาว่า
                   -  ตั้ง นโม ๓ จบ
                    - อิมัง จีวรัง อธิษฐานมิ
                    - ทุติยัมปิ อิมัง จีวรัง อธิษฐานมิ
                    - ตติยัมปิ อิมัง จีวรัง อธิษฐานมิ     เสร็จ

                 ๔. รู้จักกรานกฐิน
                      จีวรที่ถอนและอธิษฐานแล้วนั้น ต้องนำมากราน ดังนี้
                     - ตั้ง นโม ๓ จบ
                     - เปล่งวาจาว่า
                             อิมินา อุตตะราสังเคนะ กฐินัง อัตถะรามิ
                             ทุติยัมปิ อิมินา อุตตะราสังเคนะ กฐินัง อัตถะรามิ
                             ตติยัมปิ อิมินา อุตตะราสังเคนะ กฐินัง อัตถะรามิ
                             (ต้องประณมมือ นั่งกระโหย่ง ท่ามกลางคณะสงฆ์)
                   - ถ้าใช้สังฆาฏิ ต้องเปลี่ยนเป็น อิมายสังฆาฏิยา กฐินํ อัตถะรามิ
                   - ถ้าใช้ผ้าสบง ก็ต้องเปลี่ยนเป็น อันตะวาระสะ เกนะ กฐินัง อัตถะรามิ      เสร็จ
         

                                                                -การอนุโมทนากฐิน-
                เมื่อภิกษุผู้รับกฐิน เปล่งวาจา กรานกฐินแล้วก็ห่มจีวรผืนใหม่นั้นให้เรียบร้อย นั่งกระโหย่ง ประณมมือ ในท่ามกลางหัตถบาสสงฆ์ แล้วกล่าวคำว่า “อัตถตัง ภันเต สังฆัสสะ กฐินัง ธัมมิโก กฐินัตถาโร อนุโมทถะ”  แปลว่า ท่านผู้มีอายุ ข้า ฯ ขอรับกฐินที่สงฆ์กรานแล้ว และการกรานนั้นก็ชอบโดยธรรม ขอให้ท่านทั้งหลาย ขออนุโมทนา เถิด

                                                                -พระสงฆ์ในหัตถบาส-
                 นั่งกระโหย่ง ประณมมือ เปล่งวาจาพร้อมกันว่า “อัตถะตัง อาวุโส สังฆัสสะ กฐินัง ฮัมมิโก กฐินัตถาโร อนุโมทามิ”
                 แปลว่า ท่านผู้มีอายุ กฐินที่สงฆ์กรานแล้ว และการกรานนั้นก็เป็นธรรม ข้าพเจ้าทั้งหลายขออนุโมทนา

                  ๕. รู้จักมาติกา ๘
                    คือรู้แม่บท หรือตัวชี้วัดที่จะบ่งบอกลักษณะของกฐินว่า เป็นกฐินเดาะหรือไม่               
          มาติกาที่ ๑ กฐินเดาะด้วยการหนีไปจากวัด
          มาติกาที่ ๒ กฐินเดาะเพราะทำจีวรไม่เสร็จ ในวัดนั้นทันเวลาที่กำหนด
          มาติกาที่ ๓ กฐินเดาะด้วยการตกลงใจ เช่น ตกลงใจว่าจะไม่ทำจีวรให้เสร็จ และจะออกจากวัดไปที่อื่นไม่กลับมาอีก ถือว่ากฐินเดาะทันที
          มาติกาที่ ๔ กฐินเดาะด้วยการกำหนดเอาว่า ไปทำให้ผ้าเสียหาย ไฟไหม้ ถูกลักขโมย
          มาติกาที่ ๕ กฐินเดาะด้วยการกำหนดความสิ้นหวัง คือไม่หวังจะได้ผ้ามาทำจีวร คือถอดใจ
          มาติกาที่ ๖  กฐินเดาะกำหนดด้วยได้ยินข่าว เช่น ได้ยินว่า วัดที่เราอยู่นั้น กฐินเดาะแล้ว ขาดอานิ  สงส์แล้ว
          มาติกาที่ ๗ กฐินเดาะเพราะเลยเวลาที่กำหนด คือแสวงหาผ้าไม่ได้ผ้า เกินกลางเดือน ๔ ถือว่า กฐินเดาะเพราะล่วงเขต
          มาติกาที่ ๘ กฐินเดาะเพราะความพร้อมพรั่งของพระสงฆ์  เนื่องจากพระสงฆ์ประชุมแจ้งเดาะกฐิน แต่พระผู้รับกฐิน  แต่พระผู้อนุโมทนามาประชุมทันอยู่โดยฉุกละหุก ไม่พร้อมพรั่ง แต่คณะสงฆ์พร้อมพรั่งอยู่

                ๖. รู้จักปลิโพธ
                    ๑. อาวาสปลิโพธ คือ เป็นห่วงอาวาส กฐินไม่เดาะ
                    ๒. จีวรปลิโพธ คือ เป็นห่วงจีวร กฐินไม่เดาะ

               ๗. รู้จักจัดการเดาะกฐิน
                    คือการรู้จักว่า อานิสงส์ของกฐินหมดแล้ว สิทธิพิเศษที่ได้รับจากอานิสงส์ของกฐินสิ้นสุดลง หมดลงแล้ว คำว่า “การจัดการ”  คือเข้าใจ

               ๘. รู้จักอานิสงส์กฐิน
                    คือ รู้จักอานิสงส์ ๕ ประการ อันมี
                  ๘.๑  จะไปไหนมาไหน ไม่ต้องบอกลา
                  ๘.๒  จะไปไหนมาไหน ไม่ต้องถือผ้าไตรจีวรไปครบสำรับ
                  ๘.๓  ฉันอาหารร่วมกันเป็นหมู่คณะได้
                  ๘.๔  เก็บผ้าไว้ทำจีวรไว้มากได้
                  ๘.๕  มีคนมาถวายสิ่งของในวัด พระภิกษุผู้มีอานิสงส์ ย่อมมีสิทธิ์ได้รับสิ่งของนั้น
 
                                                                -คำถวายกฐิน-
                  ๑. ตั้งนโม ๓ จบ
                  ๒. กล่าวว่า
                     อิมัง ภันเต สปริวารัง กฐินะจีระทุสสัง สังคัสสฺ โอโณชยาม สาธุ โน ภันเต ภิกขุ สังโฆ อิมัง สปริวารัง กฐินจีวระทุสสัง ปฏิคัณหาตุ ปฏิคเหตวา จ อิมินา ทุสเสนะ กฐินัง อัตถุระตุ อัมหากัง ทีฆรัตตัง หิตายะ สุขายะ

                     คำแปล ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวายผ้ากฐิน กับทั้งบริวารเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์ ขอพระภิกษุสงฆ์จงรับผ้ากฐินกับทั้งบริวารเหล่านี้ ครั้นรับแล้ว จงกรานกฐินด้วยผ้านี้ เพื่อปณะโยชน์และความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย สิ้นกาลนาน.......เทอญ

ดูข้อมูลเพิ่มเติม

แหล่งอ้างอิง

สมพร ทีภูเวียง. (๒๕๕๒) . คู่มือ บ้าน-วัด-โรงเรียน ภาคปฏิบัติตามประเพณี ๑๒ เดือน. ขอนแก่น: บริษัท เพ็ญพรินติ้ง.

สมพร ทีภูเวียง.  (๒๕๕๒).  พิธีกร-พิธีการภาคปฏิบัติ สู่ขวัญสมัยนิยมภาคปฏิบัติ.  ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานาวิทยา.

THAITRIP.COM. (c.1999) . พิธีทอดกฐิน. ค้นเมื่อ 27 ธันวาคม 2553. จาก http://www.thaitrip.com/kathin/

OKNATION.NET. (2550) . ทอดกฐินสามัคคี ...ปีนี้ทำบุญกันหรือยัง. ค้นเมื่อ 29 ธันวาคม 2553. จาก http://www.oknation.net/blog/print.php?id=156626

 รวบรวมเรียบเรียงโดย นายิกา เดิดขุนทด

ถ่ายภาพโดย ละออ ข้อยุ่น