ที่อำเภอน้ำพองนี้มีอาหารอีสานอย่างหนึ่งที่ขึ้นชื่อ คือ แจ่วฮ้อน ของร้านบ่อทองสัมฤทธิ์

เจ้าของร้านชื่อคุณรจนา วิสาขา เป็นคนอำเภอโนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี แจ่วฮ้อนร้านนี้เป็นสูตรต้นตำรับของอำเภอโนนสะอาดมากกว่า 40 ปี ที่คุณรจนาได้รับการถ่ายทอดมาจากคุณแม่ ใครที่ได้ลิ้มลองแล้วมักจะติดใจในรสชาติ ดิฉันจึงขอแนะนำสูตรเด็ดในการทำแจ่วฮ้อนที่แสนอร่อยสำหรับนักชิมที่ต้องการทำเพื่อรับประทานกันเองในหมู่ญาติสนิทและมิตรสหาย ดังนี้

เครื่องประกอบแจ่วฮ้อน

1. ประเภทเนื้อ คนอีสานนิยมใช้เนื้อวัว ได้แก่ เนื้อน่องวัวลาย หั่นตามขวางให้เป็นแผ่นบาง ๆ ตับ หัวใจ ผ้าขี้ริ้ว คูนา ขอบกระด้ง ไส้ ลิ้นวัว เนื้อเสือร้องไห้ (เนื้อสันติดมัน) เนื้อแช่ดี (เนื้อสันแช่น้ำดี) เนื้อโหนก (คนที่ไม่ทานเนื้อจะใช้เนื้อปลาแทนก็ได้) นำเครื่องประกอบเหล่านี้คลุกเคล้าด้วย น้ำมันหอย 2 ช้อนโต๊ะ เหล้าจีนหรือเหล้าอะไรก็ได้ 2 ช้อนโต๊ะ เสร็จแล้วแช่ตู้เย็นไว้ก่อนรับประทาน 1 ชั่วโมง

2. ประเภทผัก ได้แก่ กระหล่ำปลี ผักบุ้งจีน ผักกาดขาว เห็ดนางฟ้า ใบโหระพา ผักชีฝรั่ง ต้นหอมยาว ใบยี่หร่า ใบคึ่นฉ่าย ใบชะพลู

3. วุ้นเส้นตามใจชอบ

เครื่องปรุงน้ำซุปแจ่วฮ้อน

กระดูกขาวัว 1 ขา ทุบให้แตกใส่หม้อต้มกับน้ำสะอาด ข่าซอยหรือทุบให้แตก 1 แง่ง ตะไคร้ 3 ต้นทุบหั่นเป็นข้อ ๆ ใบมะกรูด 10 ใบ หอมแดง 5 หัว ผิวมะกรูด 1 ลูก กระเทียมดอง 5 หัว ใบเตย 10 ใบไม่ต้องหั่นมัดเป็นฟ่อน เกลือป่น 1 ช้อนโต๊ะ ซีอิ๊วขาว 2 ช้อนโต๊ะ น้ำตาลทราย 1/2 ช้อนโต๊ะ ต้มเคี่ยวด้วยไฟอ่อน ๆ 2 ชั่วโมง จนได้น้ำต้มกระดูกเข้มข้น

เครื่องปรุงน้ำจิ้ม    มี 2 สูตร คือ สูตรเปรี้ยว และสูตรขม มีวิธีปรุงดังนี้

สูตรเปรี้ยว  ใช้น้ำซุปกระดูกวัว 1 ถ้วย ผสมมะนาว 2 ลูกหรือน้ำมะขามเปียก 2 ช้อนโต๊ะ พริกป่น 1 ช้อนชา น้ำปลา 1 ช้อนโต๊ะ ข้าวคั่ว 1 ช้อนโต๊ะ เกลือป่น 1 ช้อนชา น้ำตาลทราย 1/2 ช้อนชา หอมแดงซอย 5 หัว รากผักชี 10 ราก ใบผักชี 5 ใบ ใบยี่หร่า 5 ใบ ใบมะกรูด 5 ใบ นำเครื่องปรุงทั้งหมดปั่นเป็นเนื้อเดียวกัน 

สูตรขม  ใช้น้ำซุปกระดูกวัว 1 ถ้วย ผสมดีวัว 2 ช้อนโต๊ะ น้ำปลา 1 ช้อนโต๊ะ พริกป่น 1 ช้อนชา เกลือป่น 1 ช้อนชา ข้าวคั่ว 1 ช้อนโต๊ะ หอมแดงซอย 3 หัว ตระไคร้-ใบมะกรูดหั่นซอยตามใจชอบ

เมื่อปรุงทุกอย่างเสร็จแล้ว เวลาจะรับประทานใส่ผักทุกอย่างและวุ้นเส้นตามใจชอบลงในน้ำซุปที่กำลังเดือด ใช้ตะเกียบคีบเนื้อหรือเครื่องประกอบอย่างอื่นที่ชอบลงไปจุ่มน้ำซุป กะพอดีสุกก็รับประทานได้ หรือจะนำเนื้อและเครื่องในที่ชอบลงไปต้มในน้ำซุปก็ได้เช่นกัน  

ได้สูตรเด็ดแจ่วฮ้อนแล้ว ลองทำรับประทานกันเองในหมู่ญาติมิตรดู หรือหากท่านไม่ชอบทำอาหาร จะชวนญาติสนิทมิตรสหายไปลองรับประทานแจ่วฮ้อนสูตรเด็ดที่อำเภอน้ำพองดูก็ได้ มีหลายร้านให้ท่านทดลองชิมค่ะ หรือไม่อยากไปไกลถึงน้ำพอง ในตัวจังหวัดขอนแก่นก็มีร้านแจ่วฮ้อนหรือร้านจิ้มจุ่มหลายร้านให้ทดลองชิมค่ะ

แหล่งอ้างอิง

รจนา วิสาขา.  (2553).  สัมภาษณ์เมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2553.

เรียบเรียงโดย  นายิกา เดิดขุนทด